Stress
Iedereen heeft een beeld bij stress. Maar tot op heden is er nog geen eenduidige definitie van stress bekend. Om meer verheldering te bieden, onderzoeken we stress vanuit twee verschillende perspectieven. Dit zal ongetwijfeld meer duidelijkheid verschaffen bij het beschrijven van stress.
Fysiologisch perspectief
Vanuit een fysiologisch perspectief is stress een verstoring van het interne evenwicht van één of meerdere systemen in je lichaam, oftewel een verstoring van de homeostase. Dit kan optreden bij zowel fysieke als mentale belasting. Elk systeem in het lichaam heeft een bepaald optimum. Door een vorm van belasting wordt dit optimum verstoord en is er een disbalans. Denk hierbij aan intensief werk, sporten of een grote psychische druk. Herstel je na deze verstoring? Je lichaam kan weer in evenwicht komen. Is er of neem je geen tijd en ruimte om te herstellen? Dan is er een continue verstoring van het interne evenwicht.
Positief versus negatief perspectief
Mensen hebben over het algemeen een negatief beeld bij stress. Maar stress heeft ook zeker positieve effecten. We hebben stress nodig om bijvoorbeeld optimaal te presteren (Yerkes-Dodson law) of beter voorbereid te zijn op het aangaan van uitdagingen ('challenge respons'). Zo legt bijvoorbeeld de positieve psychologie de nadruk op je krachten in plaats van je klachten.
Kijk je op een negatieve manier naar stress, dan heeft iemand stress als de eisen die aan hem worden gesteld als belastend worden ervaren of als iets waar hij niet aan kan voldoen (Lazarus & Folkman, 1984) Stress is dus niet altijd negatief. Je mindset over stress, positief of negatief, bepaalt hoe jij stress ervaart en er mee omgaat.
Stress kan zich, afhankelijk van het individu en de situatie, op verschillende manier uiten. Dit is in te delen in:
Vermoeidheid
Slapeloosheid
Hartkloppingen
Ademhalingsproblemen
Spierpijn en spanning
Maag- en darmklachten
Hoofdpijn
Hoge bloeddruk
Beperkt zicht
Oorsuizen of tinnitus
Duizeligheid
Slechter afweersysteem
Angst
Depressie
Prikkelbaarheid
Stemmingswisselingen
Overweldigd voelen
Gebrek aan motivatie of focus
Verdriet en eenzaamheid
Opgejaagd gevoel
Dissociatie
Prikkelbaarheid
Cynisme
Gejaagdheid
Toegenomen gebruik van koffie, alcohol, sigaretten of medicatie
Gespannen houding
Verwaarlozing
Minder aandacht besteden aan persoonlijke verzorging, werk of sociale relaties
Meer agressie
Terugtrekkend gedrag
Bazigheid
Obsessieve gedachten
Piekeren
Vergeetachtigheid
Concentratieproblemen
Verwardheid
Minder flexibel
Meer fouten
Het is belangrijk om te weten en te herkennen hoe jouw lichaam op stress reageert. Hoe gevoelig ben je voor stress? Je kunt hier onder ander naar kijken vanuit het samenspel tussen biologie, psychologie en omgeving. Deze drie pijlers bepalen samen iemands stressgevoeligheid op een bepaald moment (Vinkers, 2022).
Iemands genen, biologische stresssystemen en hersenontwikkeling.
Hoe zit iemand in elkaar als persoon, is iemand geduldig, aardig, of juist snel boos, optimistisch, of raakt iemand snel angstig of gestrest.
Zowel de wereld waarin we op dit moment leven, als wat iemand eerder in het leven heeft meegemaakt.